El Salvador: dagelijks tussen leven en dood

Tussen leven en dood, angst en hoop.

“Met mijn dochter ben ik naar de diploma uitreiking op school gegaan. We hadden maar een uitnodiging voor twee personen. Josue, mijn zoon van 18 bleef daarom thuis achter. Toen we om een uur of zes thuis kwamen was Josue er niet, maar dat gebeurde wel vaker”, vertelt Sonia, de moeder van Josue. “Maar toen het negen uur ’s avonds werd en hij er nog niet was, begon ik bang te worden. Hij is die avond niet meer thuis gekomen”.

De tranen wellen op bij Sonia terwijl ze de foto van Josue stevig tegen haar borst vastklemt en voortdurend bekijkt. “Dag en nocht zijn we op zoek gegaan naar Josue. Bij de politie, bij het Rode Kruis, in ziekenhuizen, bij zijn vrienden”.

We zitten bij moeder Sonia thuis in haar vervallen “champa” (salvadoraanse uitdrukking voor krotje) ergens in een gevaarlijke wijk in Mejicanos. In die wijk is de Mara Salvatrucha, MS 13 de baas.

We, dat zijn de pastoor van die wijk, Padre Toño, Marc Broere en Thomas Hurkxkens, beiden journalist van Lokaalmondiaal uit Nederland en ikzelf. De journalisten komen een documentaire maken over Padre Toño voor de internationale zender Al Yazeera.

“Gedurende 28 dagen ben ik blijven zoeken”, gaat Sonia verder met haar droevig verhaal. “Toen kwam Padre Toño me vertellen dat hij Josue gevonden had. Ergens diep in een vrijwel ontoegankelijke ravijn had hij de jongen gevonden”. Zijn lichaam op de ene plek, zijn hoofd op een andere. Voor een deel was zijn lichaam al door de dieren verscheurd.

Wij vroegen Sonia of ze wist wat er gebeurd was of wie het gedaan had. Zij wist dat Noë, een “vriend” van Josue, de moordenaar was. Noë is enkele maanden later zelf door jongeren uit zijn eigen bende vermoord.

Anderhalf jaar later kwam de jongste zus van Josue, Xiomara, ‘s avonds ook niet thuis. De volgende dag werd Xiomara, toen 16 jaar, gevierendeeld terug gevonden in een totaal andere wijk. Moeder heeft geen idee en weet nog steeds niet wat er met haar dochter, die studeerde, gebeurd is. Wel was ze in de bus naar school al een paar keer lastig gevallen. Daarom had moeder haar van school veranderd.

Padre Toño vertelde ons later dat de moeder helemaal niets afwist van wat haar kinderen deden. Een van de manieren van de MS 13 om te overleven is door mensen, bedrijven, buschauffeurs en vele anderen af te persen. Dagelijks, wekelijks of maandelijks moeten ze aan de bende geld afstaan “om bescherming te genieten”. Ze bende belooft veiligheid zodat de ‘tegenstander’ (lees de andere bendes) hen niet lastig zullen vallen. ”Zowel Josue als Xiomara waren door de MS (waar ze banden mee hadden) opgedragen het geld van de afpersingen op te halen. De leiders van de bende doen dat zelf niet om zich niet kenbaar te maken. Ze sturen “rekruten” naar dit soort opdrachten. Daardoor “bewijzen” de nieuwlingen dat ze wel willen doen wat de bende van hen vraagt. Volgens Padre Toño zou Josue een keer een beetje geld van de afpersing hebben achter gehouden en dat heeft hij met zijn leven betaald. Ook Xiomara was incasseerder voor de bende, maar wat er precies met haar gebeurd is weet ook de Padre niet.

Dat is maar een van de vele verschrikkelijke verhalen die we deze week aanhoorden. Het waren tien dagen waarin je ogen open gaan. De werkelijke situatie van het land, die beleven de mensen in de marginale wijken dagelijks. Ze leven elk moment van de dag tussen leven en dood, tussen angst en hoop. Over die voortdurende angst lees je nergens in de kranten of hoor je niet op de radio. Daar gaat alles geweldig goed, met veel muziek en reclame.

Mogen meehelpen met Lokaalmondiaal heeft mijn ogen geopend voor wat ik al lang wist, maar nooit zo direct heb meegemaakt dank zij de getuigenissen van de slachtoffers van het geweld.

Volgende keer meer hierover.

Groetjes van

Rosa (Guadalupe) en Willibrord (Guillermo)