El Salvador: Bestuurlijke crisis

 Is El Salvador nog regeerbaar?

Begin juni hebben de rechtse partijen van het Congres het Decreet 743 goedgekeurd. De PCN (partij die straks van het politieke toneel moet verdwijnen) heeft het decreet ingevoerd. Het werd zonder discussie goedgekeurd door ARENA, GANA, PDC en PCN. Het FMLN stemde niet voor en niet tegen. Een parlementslid van de PCN ging meteen na de goedkeuring en het ondertekenen van het decreet naar de President Funes die het decreet meteen ondertekende. De president had bij het Staatsblad al ruimte gevraagd om het decreet dezelfde dag nog te publiceren. Normaal duurt het wel 14 dagen alvorens een nieuwe wet of decreet gepubliceerd wordt. Er was dus duidelijk haast bij en zonder enige twijfel was het decreet al van te voren door de rechtse partijen én de (linkse?) president bekokstoofd.

Wat houdt het decreet in?

Heel eenvoudig: de rechtbank die gaat over grondwettelijkheid van de andere wetten heeft tot op 2 juni haar uitspraken kunnen doen met 4 van de 5 stemmen. Het decreet 743 bepaalt nu dat de rechtbank alleen maar geldige uitspraken kan doen over de gronwettelijkheid van andere zaken, als de vijf magistraten het eens zijn. Dus geen meerderheid van stemmen meer, maar consensus.

Waarom het decreet en waarom zo snel?

Vier van de vijf magistraten hebben de laatste tijd heel wat beslissingen genomen. De vijfde magistraat gaf daar zijn stem niet voor. Verschillende beslissingen werden door de regering of de politieke partijen niet in dank afgenomen. Enkele voorbeelden: Twee partijen kregen te horen dat ze, volgens de grondwet, moesten ontbonden worden omdat ze bij vorige verkiezingen de kiesdrempel van 3% niet haalden. Zowel de PCN (partij van de Nationale verzoening, die de politieke vleugel was van de militaire dictaturen) als de PDC (de Christen Democratische Partij, die tijdens de burgeroorlog de partij koos van de militairen en de VS) krijgen waarschijnlijk straks te horen dat ze niet meer bestaan. Begrijpelijk dat beiden nu proberen wraak te nemen op de magistraten die dergelijke beslissing namen.

  

Het volk steunt de 4 magistraten

De vier magistraten bepaalden ook dat er kieslijsten moeten bestaan: Totnogtoe stemmen de mensen niet op personen maar op het symbool van de partij. Dat moet veranderen volgens de vier magistraten. Er moeten kieslijsten komen met de namen van de kandidaten en de mensen moeten het recht hebben om op naam te stemmen. De traditionele politieke partijen vinden dat allemaal maar niets. Hun leiders willen zelf bepalen wie verkozen wordt. Sinds de vredesaccoorden van 1992 is de militaire dictatuur vervangen door een Partij dictatuur. Doorbreek dat maar eens. En om te voorkomen dat die doorbroken wordt, hebben de rechtse partijen dus beslist dat de stem van één magistraat meer waard is dan de stem van vier magistraten!

Maar er zit meer achter.

De politieke partijen en de regering vreesden voor nieuwe uitspraken van de Grondwettelijke rechtbank. Er deden geruchten de ronde dat de rechtbank bv. de Amnestiewet ongrondwettelijk zou verklaren. Ex-president Cristiani, nu voorzitter van de ARENA partij zou daardoor zijn onschendbaarheid wel eens kunnen verliezen. Maar ook guerilla commandanten komen daardoor in gevaar voor de rechtbank te moeten verschijnen. Andere hete hangijzers die door de magistraten kunnen behandeld worden zijn: het Vrijhandelsaccoord met de VS, de invoering van de dollar, de staatsbegroting die de president toelaat met fondsen van een ministerie andere noden te betalen, enz.. De vier magistraten worden dus door de regering én de politieke partijen als “gevaarlijk voor de bestuurbaarheid van het land” bestempeld. 

Wat de rechtse partijen noch president Funes meegerekend hebben is dat er een algemeen protest kwam vanuit de bevolking. Ieder weldenkend mens is ervan overtuigd dat de vier magistraten eindelijk eens hun werk deden en dan ook nog op een goede manier. Meer dan 35 organisaties, kerken, universiteiten, linkse en rechtse denktanks, vakbonden, volksorganisaties spraken zich uit in het voordeel van de vier magistraten en tegen decreet 743. Gisteren vond ook de aartsbisschop dat het decreet beter herroepen wordt.

Onder druk van de protesten stelde ARENA dan maar voor om het decreet inderdaad te herroepen, maar de andere rechtse partijen willen daar niet van weten. Dus vroeg ARENA aan het FMLN om haar stemmen te geven en zodoende het decreet te annuleren. Maar het FMLN zegt: “Wij hebben het decreet niet goedgekeurd. Waarom zouden we het nu moeten herroepen?”.

De discussies blijven aan de gang. Men vreest dat het decreet geldig blijft tot na de verkiezingen van maart 2012. Maar ondertussen hebben de vier magistraten al laten weten dat het decreet 743 “niet van toepassing is” en dat het bovendien ongrondwettelijk is.

Drie conclusies kunnen we hier wel maken:

-      1- Het wordt tijd dat de dictatuur van de politieke partijen aan banden wordt gelegd. Een nieuwe wet over de Politieke Partijen is absoluut nodig.

-      2- President Funes heeft gehandeld uit eigenbelang (regeringsbelang), en niet in het belang van het volk. Ik vrees dat hij dat duur zal moeten betalen. Zijn geloofwaardigheid heeft een flinke deuk gekregen.

  

Funes verliest geloofwaardigheid

-      3. Het land heeft behoefte aan een nieuwe grondwet. De grondwet die we nu hebben is goedgekeurd in 1986, midden de burgeroorlog. Iedereen interpreteert de grondwet in zijn of haar eigen voordeel. We zijn absoluut toe aan een grondwetgevend Congres.

Tenslotte nog even dit: deze week kwam aan het licht dat het decreet 743 dat door de president Funes ondertekend is en in het Staatsblad verscheen, niet het decreet is dat door het Congres werd goedgekeurd. Men is met een nadere tekst naar de president gegaan... corruptie tot en met...

Zo zien jullie: er is altijd wat.

Tot een volgende keer

Rosa (Guadalupe) en Willibrord (Guillermo)