Vredesakkoorden met een reukje aan.

Op 16 januari 2017 is het precies 25 jaar geleden dat in Mexico de Vredesakkoorden ondertekend werden. Die maakten een einde aan de 12 jaar durende burgeroorlog die aan meer dan 75.000 mensen het leven kostte en waardoor duizenden mensen verdwenen of werden gewond.

Reden genoeg om te vieren, want de repressieve Guardia Nacional, de Financiële politie, de nationale politie werden daardoor ontmanteld en het leger mocht voortaan de kazernes niet meer uit. Na tientallen jaren van militaire diktatuur een enorme stap vooruit in de richting democratie.

Maar...

De redenen waarom de burgeroorlog in 1980 begon zijn er nog steeds, behalve de militaire onderdukking dan. De armoede, de ongelijkheid, de grote werkloosheid, het gebrek aan rechtvaardige salarissen en noem maar op. Allemaal gevolgen van een neoliberale economie.  Daar is ondertussen ook nog een een “sociale oorlog” bij gekomen. De fameuse bendes die in feite het land in handen hebben, zorgen dagelijks voor moorden (soms 20, soms 5 per dag, maar wel dagelijks), voor afpersing en voor voortdurende schrik bij de bevolking.

De regering vindt dat de enige oplossing voor dit fenomeen de repressie is, want met misdadigers wordt er niet onderhaneld, is de boodschap.

En dan is er nog dit...

Toen er sprake was dat er met de guerrilla’s zou onderhandeld worden, moest de regering uiteraard toestemming hebben van de oligarchie. En die dacht dat het geen probleem was, want het neoliberalisme zou het systeem van de oligarchie wel verdedigen.

FUSADES, de uiterst rechtse denktank, die in 1983 door de uiterst rechtse oligarchen werd opgericht, kwam na enige tijd met een document “Naar een markteconomie in El Salvador. Basis voor een nieuwe economische en sociale strategie”. De oprichters waren: Poma groep, Siman groep, Calleja groep, De Sola groep, Dutriz groep, Altamirano groep, Eserki groep, Cristiani groep, Agrisal groep, enz... De regering Reagan steunde hen financiëel via US AID. Die nieuwe oligarchen hadden tijdens de burgeroolog de oude ologarchen van grootgrondbezitters verdrongen. 

Toen de presidentsverkiezingen van 1989 voor de deur stonden werd Alfredo Cristiani als kandidaat naar voor geschoven. Nadat hij inderdaad als president gekozen was, ging hij het economisch en sociaal plan van FUSADES uitvoeren. In anderhalf haar slaagde hij er in om de controle op prijzen voor basisvoeding af te schaffen, belastingen werden afgeschaft, ook de belasting op eigendommen verdween, de industrie en de landbouw werden verwaarloosd, de privatisering van de telefonie, de electriciteits distributie, buitenlandse handel, de pensioenen en de banken werden in versneld tempo uitgevoerd.

Het was tijdens het bewind van Cristiani dat de vredesonderhandelingen in een versneld tempo kwamen. De neoliberale elite die haar goedkeuring aan de regering had gegeven om met de guerrilla te onderhandelen stelde wel haar voorwaarden. 

Alvorens met de onderhandelingen te beginnen werd duidelijk afgesproken (als voorwaarde om verder te gaan onderhandelen) dat het neoliberaal economisch model uit de onderhandelingen gesloten werd (hoofdstuk V van de vooraf overeengekomen afspraken) en dat de enige belofte van de regering in verband met dit punt was dat men zou proberen om compenserende maatregelen uit te voeren om “de sociale kosten van de structurele aanpassingen wat te verlichten”.

Als premie werd wel op het einde van de onderhandelingen de oprichting van het “Forum voor Economisch en Sociaal Overleg” tussen ondernemers, regering en vakbonden afgesproken. Dat Forum heeft nooit goed gefunctionneerd omdat ANEP (Werkgevers Organisatie) stelselmatig elk voorstel vanuit de vakbonden annuleerde.

De neoliberale elite ontwierp ook een plan om links poltiek en ideologisch te doen verdwijnen. De oudstrijders werden overvloedig door USAID geholpen om zich in de maatschappij te vestigen om verder geen eisen meer te stellen. Dat liep een tijdje goed, maar de laatste 2 jaar staan zowel de oudstrijders van het leger als die van de ex guerrilla weer op straat om pensioenen te eisen.

De vredesakkoorden werden ondertekend door Cristiani in naam van de regering en door verschillende commandanten van de geurrilla. Het neoliberaal economisch systeem staat vast, ook nu, tijdens de tweede linkse regering van ex guerrilla FMLN. Met andere woorden, het neoliberalisme was mede oorzaak van de burgeroorlog en dit neoliberalisme staat vandaag de dag honkvast in El Salvador.

Redenen genoeg om 25 jaar vredesakkoorden te vieren, maar ook redenen genoeg om nieuwe afspraken te beginnen maken. Hopelijks komt dat er nog, nu de UNO beloofd heeft om daarbij te helpen.

Vieren, hoop en toch een beetje vrees.

Groetjes en tot een volgende keer,

Rosa (Guadalupe) en Willibrord (Guillermo)