El Salvador, Atlas van de armoede en de weelde

Enkele weken geleden verscheen er in El Salvador een boek: “Atlas van de Armoede en de Weelde”, van Salvador Arias, doctor in Economie. Het betreft een studie van 8 jaar, waarin hij probeert aan te tonen hoe 20 jaar ARENA (de uiterst rechtse partij die van 1989 tot 2009 aan het bewind was) het land in een financiëel wanhopige positie bracht. Tegelijk zijn de rijken in die periode stinkend rijk geworden. Hoe deden ze dat? Arias geeft verschillende methodes van hoe de rijken, volgens de regels van het neo-liberalisme, hun rijkdom hebben kunnen doen aangroeien:

1. Privatiseren.

In de periode van ARENA zijn de banken geprivatiseerd, samen met de telefoonmaatsschappij en de electriciteitsdistributie. Daar kreeg de staat 1.39 miljard dollars voor...min 700 miljoen die nodig waren om de banken van uitstaande schulden te schonen. Die schulden waren van de kopers, die de banken kochten met het geleende (en nu wettelijk kwijtgescholden) geld.

De kopers van die banken, de telefoon en de distributie van electriciteis maakten samen in 2007 een winst van bijna 291 miljoen dollars. In ongeveer 20 jaar loopt de winst van de nieuwe rijken (en dus het verlies voor de staat) in de miljarden.

2. Belastingen ontduiken.

Volgens de ex ambassadeur van de VS zijn er in El Salvador 180.000 bedrijven (micro, klein, middelmatig en grote bedrijven). Daarvan betalen er slechts 22.000 hun belastingen op de winst zoals het hoort. De Banco Cuscatlán, bijvoorbeeld en waarvan ex president van ARENA, Alfredo Cristiani een van de grootste aandeelhouders is, betaalde in 2006, na een winst van 190 miljoen dollars geen cent aan belastingen. Een verlies voor de staat van 47 miljoen dollars. De Banco Agrícola betaalde wel 6.2 miljoen dollars, maar vergat er 59.4 miljoen te betalen. Doe dat 20 jaar lang en je wordt stinkend rijk.

3. Ga staatsleningen aan.

Om de privatisering te kunnen voltooien, de dollar als munteenheid in te voeren en de belastingen voor de rijken te verminderen, heeft de staat tussen 1990 en 2005 voor 9.4 miljard geleend. Daarmee heeft de staat consumptie goederen, materialen en diensten betaald aan de rijken. Gezien de afbetaling van de schulden een groot deel van de jaarlijkse staatsbegroting in beslag neemt was er al die jaren geen ruimte meer voor sociale programma’s of voor economische ontwikkeling.

4. Gebrek aan openheid, Corruptie en Straffeloosheid.

Tussen 2005 en 2006 zijn vrijwel alle salvadoraanse banken verkocht aan buitenlandse banken. Een bedrag van 2.6 miljard werd daarvoor betaald. Waar is dat geld gebleven? Zijn daar belastingen op betaald?

Tussen 1990 en 2005 zijn verschillende corruptieschandalen bekend gemaakt. Samen voor 1.15 millard dollars. Ministers, presidenten, managers, bankmagnaten zijn daarbij betrokken. Slechts in een geval, dit van de voorzitter van de waterleidingsmaatschappij (ANDA), is de man veroordeeld en zit in de gevangenis. Alle andere gevallen “worden onderzocht” of de verdachten zijn vrijgesproken. 1.15 miljard minder voor de staat en meer in de zakken van de rijken.

5. Uitbuiten van de arbeidsmarkt.

De minimum salarissen die de mensen vedienen zijn absoluut onvoldoende om de basisvoorzieningen te kopen. Men schat in dat een gezin van vier mensen ook vier minimum salarissen moet verdienen om rond te komen.

Tegelijkertijd maken de bedrijven een jaarlijkse winst op hun investeringen van 341% Dat betekent dat iedere werknemer of werneemster 3.4 keer meer rijkdom geeft dan hij of zij met hun salaris ontvangen.

Het gemiddelde maandloon dat in El Salvador wordt uitgegeven is slechts 501 dollars. Weinig rijken met salarissen boven de 10.000 dollars maar de grote meerderheid van de bevolking met een minimum salaris van 200 dollars per maand.

Gezien de rechtse partijen al jaren lang het congres beheersen is er geen sprake van om de minima op een menswaardig peil te houden. Meer winst voor de bedrijven dus, meer armoede aan de onderkant van de bevolking.

6. Zorg dat er grote werkeloosheid is.

In El Salvador, volgens cijfers uit 2007 is 25.49% van de actieve bevoilking werkeloos. Daarnaast is er 42.33% van de bevolking die verdoken werkeloos is (verkopen van kauwgum bij de verkeerslichten, bijvoorbeeld). Met andere woorden, slechts 32.18% van de bevolking heeft een “vaste baan”.

Als er grote werkeloosheid is, dan kan je daar op verschillende manieren van profiteren:

a. Als een werknemer of werkmeemster te lastig wordt, dan gaat die de straat op en komt er onmiddellijk iemand anders voor in de plaats.

b. De werklozen zoeken hoe te overleven. Per dag vertrekken er ongeveer 750 salvadoranen naar de VS om daar werk te zoeken. Die sturen jaarlijks samen 2 miljard dollars naar hun families. Die 2 miljard komen uiteindelijk in de banken (lees: zakken) van de rijken terecht.

c. Die geldovermaking dient tegelijk ook om zwart geld wit te wassen.

7. Zorg voor lage salarissen.

Volgens het Arbeidsrecht van het land zou een salaris de kosten moeten dekken om er fatsoenlijk van te kunnen leven. Dat moet dan betekenen dat je genoeg hebt om het eten, gezondheidszorg, kleding, woning en opvoeding van de kinderen te kunnen betalen.

Sinds het invoeren van de dollar in 2001 en tot 2008, zijn de minimum salarissen in de stad verhoogd met 39 dollars en in het binnenland met 11.70 dollars. In diezelfde periode is de basis kost gestegen met 49.41 dollars, maar de overlevings kosten stegen met 86.95 dollars. Dus elke werknemer is er tijdens die periode met ongeveer 30% op acteruit gegaan.

30% meer dus voor de rijken.

8. Laat de werknemers de belastingen betalen.

Waar de rijken hun belastingsverplichtingen wegmoffelen in hun jaarlijkse balans, kunnen de werkenmers dat niet doen.

Van elk salaris gaat 13% af aan BTW (want alles wat een werknemer koopt is belast met BTW). Iedereen betaalt (verdoken, maar wel echt) 7.2 dollars voor het onderhoud van de wegen. Daarnaast gaat er 6.25% af voor het pensioen (een fonds dat beheerd wordt door de banken, maar waar maandelijks enorme bedragen van af gaan voor “administratie kosten” en dat geen pensioen is zoals we dat in Europa kennen, maar een afgeslankte en afgekavelde spaarrekening), plus nog 3% sociale ziekteverzekering.

Alles samen gaat dus van het minimum salris 26.27% naar de staat.

9. Zorg ervoor dat de staat de belangen van de rijken dient.

De ARENA pertij heeft gedurende 20 jaar de grote bedrijven ondersteund:

- belastingen werden niet geïnd, hun winsten verzekerd.

- De telefoonmaatschappijen mochten gedurende 20 jaar een bedrag per maand aanrekenen, zogezegd om hun investering terug te verdienen.

- De rijke familie Simán bijvoorbeeld heeft vrijwel alle wegen van het land mogen aanleggen

- De luchtvaartmaatschappij TACA kreeg een monopolie positie en andere maatschappijen moesten dezelfde (peperdure) prijzen hanteren, anders mochten ze geen passagiers meenemen.

- De communicatiemedia werden bevoordeligd door de reclame van de overheid. Alleen in het jaar 2008 werd er meer dan 9.4 miljoen dollars aan reclame uitgegeven door verschillende staats afdelingen (van ministeries tot de Nationale Loterij).

Te veel om het allemaal op te noemen. Wel verhelderend om het allemaal te lezen.

Misschien krijgen jullie een volgende keer nog wat gegevens uit het boek

Groetjes nog van

Rosa (Guadalupe) en Willibrord (Guillermo)