Massamoord El Mozote van El Salvador in Amerikaans Congres

Congreslid vraagt aan de VS verantwoordelijk te zijn voor El Mozote

Op 10,11 en 12 december 1981 werd in El Mozote, Morazán de grootste massamoord tijdens de burgeroorlog begaan. Nu al weer 36 jaar geleden en nog steeds lopen de verantwoordelijken vrij rond.

Artikel in El Faro, door Nelson García Zablah

James McGovern, lid van het Noordamerikaanse Congres vroeg  aan de regering van de Verenigde Staten drie vormen van verzoening voor zijn verantwoordelijkheid in de massamoord van El Mozote: dat de militaire archieven van 1981 openbaar zouden worden, dat de VS de rechter in El Salvador die de zaak in handen heeft zou moeten steunen en ook het Openbaar Ministerie van El Salvador in deze zaak moet steunen. Het Congreslid gaf een uiteenzetting van 5 minuten in het Congres op 11 december, precies twee dagen na de herdenking, 36 jaar na de massamoord.

 James McGovern, in juli 2014. Foto: Win McNamee/ AFP

Hij vroeg duidelijk om “alle informatie van onze militaire archieven en de intelligentie dienst die relevant zijn te publiceren” om zodoende de massamoord van El Mozote tijdens een militaire operatie en die 978 mensen vermoorde tussen 8 en 12 december 1981. “Het zou een betekenisvolle  bijdrage zijn om de cultuur van straffeloosheid in El Salvador te beëindigen”, zei McGovern.

Het is niet de eerste keer dat McGovern zich direct met El Salvador bemoeit. In 2015 vroeg hij bv. uitdrukkelijk aan het salvadoraanse congres om de toenmalige directeur van het Openbaar Ministerie, Luis Martínez, niet te herbenoemen. Maar zijn belangrijkste tussenkomst was in 1989. Toen werd de Moakley Commissie opgericht om een onderzoek in te stellen naar de moord op de 6 jezuïeten en twee medewerksters en uitgevoerd door het Bataljon Atlacatl (die ook de massamoord in El Mozote uitvoerde). McGovern leidde die Commissie en haalde hij die nu aan, omdat de VS toen plotseling wel die moord wilden oplossen en die van El Mozote niet. 

Herdenkings monument in El Mozote, met honderden namen

“De Verenigde Staten hebben het bataljon Atlacatl opgericht en getraind” wist McGovern die dit bataljon beschreef als “een elite strijdkracht tegen elke opstand” en “de voornaamste acteur bij massamoorden in El Salvador” en bij de moord op de Jezuïeten. Hij herinnerde aan het feit dat de wapens, en kogels van de VS gebruikt werden om baby’s, kinderen, vrouwen en mannen” uit te moorden.  Het rapport van de Waarheidcommissie  van de VN stelde vast dat er in El Mozote 184 vuurwapens, “gemaakt voor de regering van de Verenigde Staten in Lake City, Missouri” leeggeschoten werden. Het rapport zegt ook dat die kogels afgevuurd werden door M-16 geweren, van noordamerikaanse makelij.

Wat de VS ook verkeerd deed, zegt McGovern, is dat ze alles negeerden. “Op het moment van de massamoord zei het Opperbevel van de Salvadoraanse leger dat er niets van waar was. De ambassade van de VS en het Staatsdepartement herhaalden die versie”. Dat is wel belangrijk want in 2004 al vroeg de ex ambassadeur van de VS vergiffenis omdat hij de massamoord toen weigerde te erkennen. Wat McGovern nu deed was niet om vergiffenis vragen –bovendien komen al deze uitspraken niet van de Uitvoerende Macht van de VS- maar in ieder geval komt McGovern nu dicht bij de waarheid te staan.

McGovern profiteerde van het moment om te herinneren dat de Noordamerikaanse regering de journalisten Alma Guillermo Prieto van de Washington Post en Raymond Bonner van de New York Times, die in januari 1982 naar El Mozote gingen en historische details publiceerden over de massamoord, gingen “bekladden”. Een dag na de gelijktijdige rapportages, stuurde de republikeinse president Ronald Reagan een garantie naar het Congres dat de regering van El Salvador “een grote gecoördineerde inspanning doet om de internationaal erkende mensenrechten te respecteren”. Dat laaste staat in het boek van Mark Danner “Masacre: la guerra sucia en El Salvador” (Malpasa, 2016)

Tenslotte zei McGovern  nog dat de VS geïnteresserd zijn dat de salvadoraanse rechtspraak “bekwaam weze om de corruptie en misdaden tegen de mensenrechten te berechten”. En dus, bedacht hij, is El Mozote “een voorbeeld op zich dat dit bereikbaar moet zijn”.

Tot zo ver de vertaling van het artikel. Ondertussen is het proces tegen hoge officieren van het toenmalige bataljn Atlacatl in Morazán in volle gang. Het is voor het eerst dat de “bazen” en “opdrachtgevers” berecht worden.

Ook is in Spanje het proces tegen een van de toenmalige legerchefs, Montano voor de moord op de jezuïeten, begonnen. De andere chefs waar Spanje aan El Salvadoe om uitlevering voor vroeg, werden door het salvadoraanse hoger gerechtshof beschermd en vrijgesproken, Gelukkig kan het proces in Spanje toch doorgaan omdat de VS Montano hebben uitgeleverd.

Hopelijk komt er voor het eerst duidelijkheid in die duistere periodes van het land.

Groetjes en tot een volgende keer,

Rosa(Guadalupe) en Willibrord (Guillermo)