Strijd om drinkwater

Strijd om het drinkwater in El Salvador

Dit artikel is gebaseerd op een artikel van Luis Alvarenga dat hij publiceerde in La Tizza. Ik vond het interessant omdat hij even terug gaat in de geschiedenis om de actualiteit beter te kunnen begrijpen. Ik heb echter veel weggelaten omdat het artikel te lang zou worden. Ik heb er hier en daar zelf wat aan toegevoegd omdat ik dat zelf  relevant vond. Veel leesplezier dus.

Er gebeurt heel wat in Latijns Amerika of met Latijns Amerikanen. Denk maar aan de migratie politiek van Donald Trump; aan de door rechts gewonnen presidents verkiezingen in Colombia en het gevaar dat de vredesakkoorden terug geschroefd worden; wie wordt de nieuwe president van Mexico? Of wordt het weer een doorzichtige fraude? Wat is er allemaal aan het gebeuren in Nicaragua waar de VS en de bisschoppen (samen?) zo snel mogelijk president Ortega de macht willen ontnemen?

Midden dat alles komt El Salvador in het nieuws omwille van de strijd voor het drinkwater. Wat is hier aan de hand? Een beetje voorgeschiedenis om de strijd van vandaag beter te begrijpen.,

In het jaar 2001 slaagde uiterst rechts er in, dank zij de intussen overleden president Francisco Flores om via een nachtelijke zitting in het parlement en zonder (wettelijk verplichte) raadpleging door de parlementaire commissies, de amerikaanse dollar in te voeren. De Jezuïet Javier Ibisate noemde dit de “turbodolarisering” omdat het proces er zo snel doorgedrukt werd. Ibisate voorspelde ook dat het land haar eigen munt zou verliezen en dat de economie van El Salvador gebonden zou zijn aan de schommelingen van de noordamerikaanse economie. En zo is het inderdaad gegaan.

 Ex president Flores, beschuldigd van miljoenen fraude, maar overleden

Er is op dit moment een “turboprivatisering” van het drinkwater aan de gang. De rechtse meerderheid in het parlement probeert het in ieder geval. De milieu organisaties van El Salvador hadden in 2006 al een wetsvoorstel op tafel gelegd, de “Algemene Water Wet” (Ley General del Agua), die ervoor moest zorgen dat het water voor altjd het leven van de mensen moest garanderen en tegelijk voorkomen dat het een koopwaar zou worden die (alweer) slechts een kleine minderheid van de bevolking zou bevoordeligen. Met dat wetsvoorstel en met verschillende andere voorstellen die daarna aan het Congres werden voorgesteld, is nooit rekening gehouden. Ze werden gewoon nooit behandeld.

De verkiezings nederlaag van links (in 2018) en de gevolgen voor het drinkwater.

Je kunt je afvragen wat een verkiezings nederlaag te maken heeft met de problematiek van het drinkwater. We proberen het uit te leggen.

In maart dit jaar 2018 vonden er verkiezingen plaats voor volksvertegenwoordigers en voor gemeenteraden. Het FMLN (links en aan het bewind) verloor aanzienlijk op beide niveau’s en rechts verstevigde haar meerderheid in het Congres. Niet omdat rechts meer stemmen behaalde, maar wel omdat het aantal stemmers erg laag was en omdat velen blanco of ongeldig stemden.

Rechts zit in de oppositie sinds 2009, toen Mauricio Funes voor het FMLN de verkiezingen won. De oppositie strategie was simpel: a) de regering boycotten vanuit het Congres en via het Grondwettelijk Hof. b) een offensief in de rechtse media om voortdurend verkeerde informatie geven over de regering of de leden ervan en op die manier de geloofwaardigheid van links ondermijnen. c) economische boycot tegen de regering door tegen elke lening voor de programma’s van de regering te stemmen en zelfs tot een situatie van Niet-Kunnen-Betalen (default) te komen. En d) de mensen overtuigen dat de politiek slecht is, waardoor er geen belangstelling meer is om te gaan stemmen en op die manier ervoor te zorgen dat er minder stemmen aan links gegeven worden.

Ex president Funes, politiek asiel in Nicaragua

Daar komt ook nog bij dat het FMLN hun burgemeester van de hoofdstad, Nayib Bukele, uit de partij gezet had omdat hij het met vele beslissingen en de manier van handelen van de leiders niet eens was. Die burgemeester riep de mensen op om niet te gaan stemmen of om ongeldig te stemmen. Ook daardoor kreeg het FMLN veel minder stemmen, want de peilingen zijn duidelijk: mocht Bukele zich kandidaat (kunnen) stellen voor de presidents verkiezingen van februari 2019, dan wint hij die met tussen de 65 en 70% van de stemmen. Maar daar hebben we het de volgende keer over.

Kortom, rechts heeft gewonnen, niet omdat ze meer stemmen behaalden, maar omdat veel “linkse” stemmers hun stem niet hebben uitgebracht.

 Nayib Bukele, ex burgemeester van San Salvador

Volgende keer meer over hem

Het resultaat is wel dat rechts nu in het Congres geen rekening meer hoeft te houden met de linkse partijen. Rechts heeft een simpele meerderheid. En dat verklaart dus de strijd om het drinkwater.

Nu rechts alles voor het zeggen heeft willen ze, met de steun van de Nationale Vereniging van de Privé Bedrijven (ANEP in het spaans) zo snel mogelijk de “turboprivatisering” van het water doordrijven. Ze dachten dat dit gemakkelijk zou gaan, maar ze vergisten zich...

Het water brengt de volksorganisates tot leven.

Op 14 juni, de dag dat de wereldkampioenschappen voetbal in Rusland begonnen, dacht men een nieuwe slag tegen links uit te voeren in El Salvador. Op die dag werd Mauricio Funes (ex-president van het FMLN), samen met verschillende familieleden en medewerkers van toen hij president was, zonder enig bewijs, aangeklaagd voor fraude, geldverduistering, illegale verrijking, en noem maar op. Volgens insiders is dat een manier om de aandacht af te leiden. Terwijl iedereen bezig is met Funes, staat de deur wagenwijd open voor de “turboprivatisering” van het water. De rechtse parlementsleden legden elk technisch bezwaar tegen de privatisering opzij en durfden zelfs de Kardinaal en de bisschoppen te verwijten voor “onwetenden” omdat zij zich openlijk tegen de privatisering hebben opgesteld.

Vanaf dat moment zagen we dat de volks organisaties weer tot leven kwamen in El Salvador. De rector van de Nationale Universiteit, samen met studenten en vakbonden gingen naar het Congres gebouw om een petitie tegen de privatisering in te dienen. Ze werden op bevel van de ARENA President van het Congres, Norman Quijano. niet alleen niet toegelaten, maar met geweld en traangas, terug gedrongen. ARENA had zelfs een man met een vuurwapen binnen het Congres gebouw klaar staan om de vreedzame betogers een halt toe te roepen, indien nodig.

De rechtse congresleden en de rechtse pers bestempelden de rector van de universiteit en zijn studenten meteen als “terrorist”. Maar opnieuw keerde zich dat tegen hen. Men zag meteen dat wat er bij het congresgebouw gebeurd was de verontwaardiging van de bevolking kreeg en daardoor verstevigden de massabewegingen tegen de privatisering van het drinkwater zich.

Op 16 juni was er weer een massale optocht en dan was het duidelijk dat, voor het eerst in vele jaren, verscheidene sectoren van de maatschappij mekaar weer gevonden hebben. Dat was in 2007 ook al eens het geval, toen de toenmalige president Saca (ondertussen in de gevangenis onder de beschuldiging van miljoenen fraude) de gezondheidszorg wilde privatiseren. Het resultaat van die “witte marsen” is wel dat het privatiserings projekt voorlopig stil ligt.

 Ex President Saca in de gevangenis en wachten op uitspraak

Het is maar hoe je het zegt: het geheim van verborgen privatisering.

In het verleden kenden we al de privatisering van de telefonie, de pensioenfondsen, de electriciteit. Het argument was toen elke keer: de staat is corrupt en bovendien ook nog eens onbekwaam. Privé ondernemingen zijn doeltreffend en transparant, zei men.

De mensen beleven nu de gevolgen van die eerdere privatiseringen: alles is veel duurder en met name bij de pensioen fondsen wordt heel wat van de spaargeld afgetrokken “voor administratieve kosten”. Bovendien garandeert men niet een levenslang pensioen. Je krijgt “een pensioen” tot je geld op is. En, omdat het gevoel van privatisering bij de bevolking negatief is, zegt rechts nu dat ze geen privatisering van het drinkwater nastreven. Wat ze wel willen is de participatie van de privé sector in de administratie ervan vergroten. Dit voorstel van ANEP (privé ondernemers) wordt nu dus wel door het congres “bestudeerd” en laat duidelijk zien wat de intenties zijn.

De volksorganisaties stellen voor een “bestuurs orgaan” (ente rector) op te richten binnen de administratie van de Staat en met participatie van de gemeenschap. De staat blijft verantwoordelijk, maar krijgt imput vanuit de basis en de gemeenschappen.

 Luis Cardenal, voorzitter van ANEP

Het voorstel van ANEP wil een bestuurs orgaan gevormd uit drie groepen: De Staat, afgevaardigden van de gemeenteraden en vertegenwoordigers van ANEP. Als rechts ook de presidentsverkiezingen van februari 2019 wint, zal rechts alls controleren. Een “verborgen privatisering” dus, zoals de rector van de Jezuïeten Universiteit (UCA) zegt. De kritiek van de UCA gaat nog een stapje verder: niemand heeft ANEP verkozen, hoe kunnen zij dan deel uitmaken van een bestuurs orgaan?

Als het voorstel van ANEP goedgekeurd wordt, zal het water inderdaad niet geprivatiseerd worden, maar... de waterleidingen en de toevoer van het water zou in handen zijn van de privé ondernemers.

Terwijl Mexico vierde omdat hun voetballers gewonnen hadden van Duitsland, privatiseerde hun president Peña Neto het drinkwater (bijna het laatste wat hij nog deed als president, want ondertussen heeft gematigd links de verkiezingen gewonnen). Maar als dat ook in El Salvador zou gebeuren, dan zijn we er zeker van dat de Coca Cola fabriek en de bierfabrieken voldoende drinkwater zullen hebben. De gewone mensen zullen weer lucht uit hun kraantjes horen spuiten in plaats van drinkwater.

De strijd is blijkbaar nog maar net begonnen.

Heel veel groeten van

Rosa (Guadalupe) en Willibrord (Guillermo)