El Salvador: zeven maanden regering Bukele

César Villalona, economista. Foto Diario Co Latino/Archivo.

De eerste zeven maanden van de regering van Nayib Bukele zitten er op. Tijd om een eerste balans te maken.

Dat doen we aan de hand van een interview dat de krant Co Latino hield met César Villalona, een bekende (links denkende) economist.

De sociale programma’s werden ontmanteld:

•César, hoe kun je de eerste zeven maanden van de regering Bukele samenvatten?

Het is het begin van de ontmanteling van de hervorming van de Gezondheidszorg en van de sociale programma’s die de regering van het FMLN begonnen was en die toch heel veel positieve impact hebben gekend. In die zeven maanden hebben duizenden mensen die voor de overheid werkten hun baan verloren. Tegelijkertijd zien we in de begroting van 2020 dat de sociale programma’s ontmanteld worden, maar het repressieve staatsapparaat en publiciteit van de overheid meer geld krijgen. Ook het ministerie van defensie krijgt er 46 miljoen dollars bij.

•Hoe denken de volksorganisaties en de middenklasse over de regering?

Het is een regering die precies deze bevolkingsgroepen raakt. Laat ons even naar de feiten kijken: duizenden functionarissen werden ontslagen, de salarissen van de anderen zijn bevroren, de president sprak zijn veto uit over een decreet van het Congres dat een compensatie voorziet voor gepensioneerde leerkrachten die een veel te laag pensioen hebben; nog een veto over een decreet dat bepaalde dat kleine bedrijven 80% van de goederen voor de sociale programma’s mogen leveren; het jongeren programma INJUVE is opgedoekt.

Verschillende programma’s voor gemeenschap- en familiale gezondheid zijn gesloten; het programma “Operación Milagro” (waar duizenden mensen van El Salvador gratis in Venezuela geopereerd werden voor cataract of andere oogziekten) en waar Nayib Bukele beloofde om het Salvadoraanse personeel hiervoor te versterken, is vrijwel dood omdat er geen fondsen zijn, ook niet in de begroting van 2020.

Het alfabetisering programma dat de ongeletterdheid verminderd heeft van 14 naar 6% (67% van de mensen die gealfabetiseerd werden zijn vrouwen) ligt stil en gaat in 2020 ook ten onder door gebrek aan fondsen.

•Nadat de begroting 2020 goedgekeurd werd, zei president Bukele in een persconferentie dat het FMLN niets gedaan had tijdens hun regering en dat ze alleen maar goed waren om te vernietigen. Hij zei zelfs dat de oorlog nergens voor gediend heeft.

Beide FMLN regeringen hebben een Gezondheid hervorming doorgevoerd dat geloofd werd door de OPS (Panamerikaanse Organisatie voor Gezondheidszorg) en dat er onder andere in slaagde om de “vrijwillige bijdrage” af te schaffen, het aantal gezondheidscentra uit te breiden van 421 in het jaar 2008 tot 819 in het jaar 2019. In 187 gemeenten werd het familiale gezondheid programma opgestart; het programma “Operación Milagro” heeft 22.682 mensen geholpen bij cataract, pterygium en diabetische retinopathie; alle ziekenhuizen werden van de nodige instrumenten voorzien om eerste gezondheidszorg te kunnen geven; er werden drie gespecialiseerde apotheken opgericht, moederhuizen en het Nationaal Instituut voor gezondheid. Om er mar enkele te noemen.

Dank zij de gezondheid hervorming daalde de kindersterfte tussen 2008 en 2018 van 23 naar 8 per duizend; de moedersterfte daalde van 49 naar 28 per 100.000 bevallingen. De chronische ondervoeding bij scholieren van het eerste leerjaar daalde in 42%. De kosten voor medicijnen daalde met 270 miljoen dollar.  

Wat heeft deze regering van Bukele gedaan in zeven maanden? 8 familiale gezondheid programma’s werden gesloten; en in de begroting van 2020 is er 33 miljoen minder voorzien voor gezondheidszorg.

De FMLN regeringen hebben 45 sociale en economische programma’s opgezet die voordelig waren voor de armste mensen. 14 programma’s werden beschermd door de “Ontwikkeling en Bescherming wet”: solidaire gemeenschappen uit de stad en het platteland; gratis schooluniformen; voedsel en gezondheid programma’s voor schoolgaande kinderen; een glas melk per kind en per schooldag, schoenen en schoolgerief gratis; enzovoort. .

De regering Bukele heeft  l3 van die 14 programma’s gesloten door geen fondsen voor 2020 te voorzien. Ook Ciudad Mujer (programma’s over het hele land voor vrouwen en opgezet door de voormalige “First Lady” en als zeer efficiënt erkend door de Verenigde Naties), Basispensioen en Landbouwgoed werden ook afgeschaft door gebrek aan fondsen.

Ook tien van de andere programma’s krijgen geen fondsen in 2020, zoals “Operación Milagro”, ”Een kind een computer”, opvoeding voor jongeren en volwassenen, waaronder het alfabetisering programma, Familiale landbouw in arme gemeenten….

13 van de 45 programma’s zijn nu al gesloten en van nog eens 5 programma’s zijn de fondsen aanzienlijk verminderd. Wat wel verbaast is een uitspraak van Bukele waarin hij zegt dat de oorlog verloren tijd is geweest. Maar hij zegt natuurlijk niet dat hij nu president is dank zij de oorlog. Vóór de oorlog kende El Salvador alleen maar dictator-militaire regeringen.

•Hoe gaat het met de economie na 7 maanden?

De economie verliest dynamisme. Toen het FMLN aan de macht kwam was de economie gedaald tot -2.1% in 2009. Op het einde van de FMLN regeringen steeg de economie bijna jaarlijks met 2.5% .

In mei 2019 (laatste maand van de FMLN regering), schreef de Nationale Bank dat de sterkste stijging kwam door “kosten van consumptie” (4.2%) en “Vorming van Bruto Vast Kapitaal” (3.6%). Maar in de informatie van juli 2019 (tweede maand regering Bukele) staat: “de gegevens over de consumptie vraag vertonen een vertraging… een vermindering van de interne economische activiteit”.

In mei 2019 (laatste maand FMLN regering) verhoogde het krediet van de banken aan privé ondernemingen met 11% en de invoer van kapitaal steeg met 5%. In oktober 2019 (na 5 maanden Bukele) was de stijging respectievelijk maar 5% en 2.5%.

Het is duidelijk dat de privé investeringen hun dynamisme verloren hebben. Dat heeft onder andere te maken met de duizenden ontslagen mensen, het bevriezen van de salarissen en minder overheidsuitgaven.

•En, het buitenland beleid?

Het beleid van het FMLN was onafhankelijk. Met respect voor zelfbeschikking van elk land. Bevorderen van de vrede, samenwerking en juridische onafhankelijkheid van elk land. Er werden diplomatieke relaties aangegaan met Cuba, China en andere landen. Ook de fondsen voor samenwerking stegen aanzienlijk.  

De huidige regering heeft een buitenlandbeleid, totaal onderworpen aan de Verenigde Staten. De diplomaten van Venezuela werden het land uitgezet en Guaidó, die zichzelf op ondemocratische manier tot “interim” president benoemde (dank zij de steun met 650 miljoen dollar vanuit de V.S.), werd door de regering Bukele erkend. Ook de relatie met Nicaragua en Honduras staat onder spanning.

Maar gezien de V.S. met geen geld over de brug komen, ging Bukele naar China om de 150 miljoen die de regering van het FMLN al had onderhandeld op te halen, ondanks het feit dat Bukele eerder al had gezegd dat China zich met interne zaken van het land bemoeit en de waardigheid van ons land belachelijk maakt door rijst te schenken en de verkiezing campagne van het FMLN te financieren.

•Samengevat: zijn we er slechter aan toe?

Het is verslechterd voor de volkssectoren en de meeste mensen van de middenklasse. Voor de miljonairs is het zeker niet slechter geworden.  

Tot zo ver het artikel, dat alleen maar de negatieve dingen opsomt. Om eerlijk te zijn moeten we toch ook vermelden dat Bukele erin geslaagd is om het aantal dagelijkse moorden drastisch te verminderen. Dat deed hij door de gebieden waar de mara’s (bendes) de controle hebben, door politie en militairen te bezetten en zodoende de invloed van die bendes te verminderen. Dit heeft het vertrouwen van de mensen in de regering versterkt. De laatste peiling over de regering Bukele toont aan dat 91% van de bevolking een positieve mening over de regering heeft.

Wat ons (veraf wonende) toch een beetje schrik aanjaagt, is het feit dat Bukele volgend jaar een absolute meerderheid zou kunnen krijgen tijdens de parlementsverkiezingen. De man geeft (zo zien wij het van heel veraf) toch een beetje dictatoriale neigingen. Hij moeit zich overal mee, op het gevaar af dat hij de drie onafhankelijke machten (uitvoerende, wetgevende, rechterlijke), fundament van de democratie, niet gaat respecteren. En dat wordt erg gevaarlijk als hij ook nog eens effectief de drie machten onder volledige controle zou hebben.

Tegelijk bestaat ook een beetje het gevaar van een ver gedreven populisme. Bukele laat graag zien dat hij heel individuele probleempjes gaat oplossen. Dat valt in de smaak bij de mensen en hij laat niet na om dit soort handelen via de media groter te maken dan het is.

Uiteraard zijn zeven maanden nog net iets te vroeg om een duidelijk oordeel te kunnen vormen, maar een tendens is wel te zien.

Nog heel veel groeten van

Rosa (Guadalupe) en Willibrord (Guillermo)