Nieuwe golf van geweld in El Salvador

Nieuwe golf van geweld in El Salvador

Een maand geleden, bij het begin van de Corona crisis in El Salvador, gaven de bendes berichten uit waarin ze de bevolking beloofden hun criminele activiteiten (dat zijn hun eigen woorden) zouden beperken om het hoofd te kunnen bieden aan de crisis. We hebben het hier over de drie belangrijkste bendes: de Mara Salvatrucha 13 en de twee strekkingen van de Barrio 18. Beter nog, de bendes dreigden de mensen die zich niet houden aan de crisis maatregelen van de overheid, te straffen. Een openlijke steun dus aan de regering, die gedurende de elf maanden bewind, behoorlijk hard tegen de bendeleden had opgetreden. Sommigen zagen hierin eindelijk een kentering in de gewelddadige sfeer van het land.

Bendeleden van MS13

En inderdaad, gedurende de maand april kon de bevolking weer wat op adem komen voor wat betreft het geweld en zodoende de regels die door de regering werden opgelegd beginnen op te volgen. Er waren zelfs verschillende dagen zonder moorden, wat voor El Salvador erg uitzonderlijk is.

Maar plotseling kwam daar een onverwachte verandering in. In het weekend van 26 april was er opnieuw een golf van geweld: vrijdag 24 april telde 23 moorden, zaterdag 13, zondag 24 en maandag (tot 8 uur ’s avonds) weer 14 moorden. Samen dus in een verlengd weekend 74 moorden.

Iedereen vroeg zich af: waarom? Waarom nu ineens? Wie zit er achter deze moorden?

Alles wijst erop dat het de Mara Salvatrucha 13 is die dit lugubere initiatief nam, ondanks hun eerdere belofte. Dat is de grootste bende, met meer leden dan de twee andere grote bendes van de Barrio 18 samen. Die laatsten stuurden ook een video de wereld in met gemaskerde leden die lieten weten dat zij de afspraken rondom de Corona crisis blijven naleven en dus niets met dat opflakkerende geweld te maken hebben.

Ook de regeringsfunctionarissen, belast met het gevangenis leven en met toegang tot de geheime dienst van de regering, bevestigen dit.

De president Nayib Bukele liet via Twitter (net zoals Trump maakt hij daar dagelijks gebruik van) weten dat hij gelooft in die video en dat zijn regering met harde hand zal optreden tegen wie het geweld propageert. Hij vermoed dat de opdracht tot moorden vanuit de gevangenissen komt waar meer dan 7000 bendelden opgesloten zitten. Hoewel die geen toegang meer hebben tot internet of signaal voor gsm, zouden de vrijgelaten gevangenen de opdrachten naar buiten meegenomen hebben en doorgegeven naar de nieuwe leiders (de meeste oude leiders zitten immers gevangen).

Maar rest de vraag: waarom (nu)?

Een van de hypothesen is dat de bendeleden, die normaal leven van de “rente” (dagelijks bedrag dat de verkopers in winkeltjes of op de markt, restauranthouders, taxichauffeurs, enz.  aan de bende moeten betalen opdat ze zouden worden “gerust gelaten”), zijn na een maand crisis maatregelen “blut”. Hun familie kan niet meer gaan verkopen op de markt, sowieso ligt de handel vrijwel stil en dus hebben ze plotseling geen inkomen meer. Alle aandacht gaat ook uit naar de crisis en dus zijn de benden helemaal uit de picture verdwenen. Dus, door eventjes wat te gaan moorden, willen ze aan de bevolking duidelijk maken dat ze er nog zijn en dat hun manier van afpersen en overleven zal blijven bestaan.

De andere hypothese is, ook voortvloeiend uit de Corona crisis, dat de bendes de controle over de straten en de grondgebieden verloren zijn. De regering heeft zowel de politie als het leger overal op straat gezet om ervoor te zorgen dat de crisis maatregelen worden nageleefd. De benden zijn hun hegemonie kwijt en hebben willen aantonen dat ze, ondanks die strenge controle van politie en leger, toch nog de macht hebben.

De president Nayib Bukele kondigde meteen zware maatregelen aan voor de benden. Noodsituatie in de gevangenissen. Geen bezoek meer, geen wandelingen meer, ruzie makende bendeleden worden nu weer samen in een cel gezet (waar die vroeger in aparte gevangenissen zaten) om “mekaar te kunnen  controleren). De gevangenissen in El Salvador zitten al sinds jaar en dag overbevolkt, met meer dan 100% meer gevangenen dan er plaats is. Van “social distance” is er dus helemaal geen sprake. De foto hieronder getuigt daar van:

Terwijl de cellen gecontroleerd worden moeten de gevangenen buiten samen zitten.

Jaren geleden al bezocht ik verschillende gevangenissen en zag toen al dat er meer gevangenen in een cel zaten dan er bedden waren. Ze wisselden met mekaar af om wat te kunnen slapen in totaal onhygiënische omstandigheden. Nu zal dit nog erger zijn.

En, zoals gewoonlijk, speelt de politiek hier ook zijn rol. Guillermo Gallegos, van de GANA partij die ervoor zorgde dat Nayib Bukele president kon worden, beschuldigt zowel ARENA als het FMLN ervan achter die moorden te zitten om het imago van de regering te beschadigen. Zoals altijd, beweringen zonder bewijs, maar die wel de voorpagina’s van de kranten halen.

President Nayib Bukele

Wat het meeste ophef veroorzaakte was wel de uitspraak van de president van het land, waarin hij zei dat politie en leger het geweld mogen beantwoorden met “dodelijke wapens”. Hij zei er wel bij dat dit onder twee voorwaarden moest gebeuren: zelfverdediging en/of verdediging van het volk. De duidelijke uitspraak van de president dat het geweld met geweld mag beantwoord worden viel bijzonder slecht bij zowel lokale als internationale Mensenrechten Organisaties. Zelfs de VS zijn bang dat Nayib Bukele profiteert van de crisis om zichzelf boven de grondwet te plaatsen en te doen wat hij zelf wil, zonder het Congres daarin te erkennen.

Ondertussen blijft Corona helemaal niet onder controle in El Salvador (op 30 april zijn er 395 besmettingen, 9 doden en 118 genezen). Ook omdat het land niet beschikt over adequate gezondheidszorg.

Het blijven dus alweer bange tijden voor het beproefde volk van El Salvador.

Rosa (Guadalupe) en Willibrord (Guillermo)